Zadanie 4
Omówienie przebiegu kolonizacji Ameryki Płónocnej przez Brytyjczyków
KOLONALIZMJest to forma podbojów terytorialnych przez państwa zewnętrzne. Rozpoczął się w epoce wielkich odkryć geograficznych i trwał do XX wieku.
Kolonializm jako polityka podboju i przejmowania obcych terytoriów oraz podporządkowywania sobie zamieszkującej tam ludności przez państwa europejskie sięga korzeniami do przełomu XV i XVI wieku. Ma nierozerwalny związek z odkryciami geograficznymi i dokonanym później podziałem globu ziemskiego między mocarstwa kolonialne.
Celem kolonizacji było zdobycie i wprowadzenie różnych form eksploatacji terytoriów zamorskich, wzbogacenie się metropolii, poszerzenie strefy wpływów w świecie i wzmocnienie siły państwa kolonizującego. Tworzenie imperiów kolonialnych służyło zarówno celom ekonomicznym, jak i politycznym oraz strategicznym.
EUROPEJSKA KOLONIZACJA AMERYKI:
Początek europejskiej kolonizacji Ameryki datuje się najczęściej na Boże Narodzenie 1492, kiedy 39 marynarzy z rozbitego statku Kolumba pozostało na wyspie Hispaniola. Jednak już wcześniej doszło do próby kolonizacyjnej kontynentu amerykańskiego przez mieszkańców Europy. Według antropologa ze Smithsonian Institution, Dennisa Stanforda i Bruce Bradleya z Uniwersytetu Exeterpierwsi ludzie przybyli do Ameryki Północnej z Europy, tworząc kulturę Clovis, jeszcze przed napływem ludności paleoazjatyckiej przez Cieśninę Beringa. Hipotezę Stanforda odrzuca większość naukowców W XI wieku osadę w L'Anse aux Meadows na Nowej Fundlandii założyli wikingowie.
Kolonizacja przebiegała na przestrzeni kilku wieków do czasu, gdy praktycznie cały kontynent został poznany i podzielony pomiędzy europejskie potęgi.
Głównymi kolonizatorami Ameryki Północnej były Hiszpania, Francja i Wielka Brytania, lecz także inne kraje, takie jak Holandia, Szwecja, Rosja i Dania zaznaczyły swoją obecność na tym kontynencie. Początkowe wyprawy były finansowane ze środków prywatnych.
Rozpad północnoamerykańskiego systemu kolonialnego nastąpił dwiema drogami:
rewolucyjną – wskutek buntów społeczeństw kolonialnych, jak to miało miejsce w przypadku Stanów Zjednoczonych i Meksyku.
ewolucyjną – wskutek stopniowych koncesji politycznych ze strony kraju macierzystego na rzecz mieszkańców kolonii, jak w Kanadzie
Charakterystyczną cechą dekolonizacji Ameryki Północnej był fakt, ze nie uczestniczyli w niej (lub uczestniczyli w bardzo ograniczonym zakresie) pierwotni mieszkańcy kontynentu (tzw. Indianie). Inicjowali ją i prowadzili potomkowie kolonizatorów oraz kolejnych przybyszów do kolonii, z czasem tracących związki z krajami pochodzenia. W wyniku dekolonizacji powstały „białe” lub etniczne mieszane kraje tworzące współczesną Amerykę Północną.
Do połowy XVIII wieku praktycznie cały obszar Ameryki Północnej został zbadany i podzielony przez kolonizatorów. W 1871 roku Kongres USA zaprzestał zawierania z tubylczymi ludami – traktowanymi dotąd przez władze USA jak suwerenne narody – traktatów zmieniających granice indiańskich ziem i zakres ich niezależności, osadzając większość z nich na tzw. Terytorium Indiańskim i w niewielkich rezerwatach. Masakra nad Wounded Knee z 29 grudnia 1890 roku symbolicznie zakończyła okres wojen indiańskich w Ameryce Północnej. Podobne procesy miały miejsce równolegle na terenach obecnej Kanady.
Brytyjska kolonizacja Ameryki Północnej
Brytyjska kolonizacja Ameryki Północnej była politycznym, społecznym, odkrywczym i gospodarczym procesem, który rozpoczął się w drugiej połowie XVI wieku. Anglicy obok Hiszpanów i Portugalczyków byli najbardziej aktywnymi odkrywcami Ameryki Północnej. John Cabot (właściwie Giovanni Caboto, Włoch na służbie angielskiej) był pierwszym nowożytnym Europejczykiem, który wylądował na kontynencie amerykańskim (zobacz Odkrycia i badania Ameryki). Anglicy jednak stosunkowo późno włączyli się do akcji kolonizacyjnej. Początkiem jej był królewski patent wydany przez królową Elżbietę I braciom Humphreyowi Gilbert i Walterowi Raleigh. Patent dawał prawo do:
[...] brania we władanie pogan i barbarzyńskich lądów, krajów i terytoriów nie należących dotąd do żadnego chrześcijańskiego władcy czy narodu.
Patent przyznawał koloniom te same prawa, przywileje i obowiązki co mieszkańcom królestwa.
Pierwsze próby
Pierwszą wyprawę kolonizacyjną zaaranżował Humphrey Gilbert w 1583. Jej celem były tereny dzisiejszego stanu Rhode Island. Dotarł na Nową Fundlandię i ogłosił akt aneksji do królestwa Anglii. Gilbert zaginął w czasie powrotnej podróży do Anglii. Dzieło kontynuował jego przyrodni brat Walter Raleigh. W 1584 jeden statek kierowany przez niego dotarł do wybrzeży Karoliny Północnej, gdzie na wyspie Roanoke utworzono zalążek kolonii. W 1587 przybyło do niej kolejnych 117 mężczyzn i kobiet z gubernatorem Johnem White. Początki kolonii były zachęcające. Raleigh w udał się do Anglii w poszukiwaniu dalszego wsparcia i kolejnych ochotników. Wojna z Hiszpanią zatrzymała go w Europie dłużej niż planował, gdy w końcu powrócił do kolonii w 1590 został ją opuszczoną i splądrowaną. Nigdy nie odnaleziono śladów jej mieszkańców, między innymi najbliższej rodziny Raleigh'a. Najprawdopodobniej kolonia została zniszczona, a jej mieszkańcy wymordowani przez Indian, lub - co jest bardziej prawdopodobne - przez Hiszpanów.
Kompania Wirgińska
Te tragiczne wydarzenia zahamowały brytyjską kolonizację na blisko dwadzieścia lat. Dopiero w 1606 król Jakub I Stuart założył Kompanię Wirgińską i Anglicy ponownie przystąpili do kolonizacji, tym razem z wielką energią. W ciągu następnych kilkunastu lat powstało dwanaście kolonii brytyjskich w Ameryce kontynentalnej oraz kilka innych na Karaibach. Bazując na doświadczeniach hiszpańskich, Anglicy planowali oprzeć gospodarkę kolonii na wydobyciu metali szlachetnych i handlu z domniemanymi wysoko rozwiniętymi państwami indiańskimi, leżącymi - jak wówczas sądzono - w centralnej części kontynentu. Te rachuby się nie powiodły i podstawą gospodarki kolonii stało się rolnictwo – głównie uprawa tytoniu.
Źródła:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejska_kolonizacja_Ameryki
http://pl.wikipedia.org/wiki/Kolonializm